ICRC cyber security incident

روودانا ئەولەھیا سایبێرێ یا ICRC

 

د ١٨ چلەیێ ٢٠٢٢یان دا، کۆمیتەیا ناڤنەتەوەیییا خاچا سۆر (ICRC) ژ ئێریشەکە سایبێری سەر سێرڤێرێن خوە ھایدار بوو کو تێ دە کریارەکی سایبێرێ یێ نەناس و دژوار (کەسەکی ژ دەرڤەیی خاچا سۆر) گھیشتبوو بنگەھا دانەیان ئا گرێدانێن ڤەگەراندنێ یێن مالباتێ (RFL).

د ٢٠ چلەیێ ٢٠٢٢یان دا، خاچا سۆرئا ئاڤووسترلیایێ ژ بوویەرێ ئاگاھدار بوو.

گاڤا کو زانیاریێن نوو پەیدا ببیتن، ئەم ئێ ل سەر ڤێ رووپەلێ دابینکرنا نووڤەکرنان بدۆمینیتن.

ئەگەر ژ وە رە پشتگریەکە زێدە پێدڤی بکەت، ئان پێویستی ب ھەبوونا وەرگێرەکی ھەبیت، ژ کەرەما خوە ب خەتا مەیا ٢٤/٧یا تایبەتی رە تێکلی دایینن

1800 860 442

بۆ زەنگلێدانا ناڤنەتەوەیی، ژ کەرەما خوە تێکلیێ دایینن ب

+612 8077 2507

سەر بوویەرا ئەولەھیا سایبێرێ یا ICRC

وەکی بەرتەک چ ھات کرن؟

ICRC تێدەرخست سێرڤێرێن کو زانیاریێن کەسانە یێن زێدەتری ٥٠٠،٠٠٠ مرۆڤێن خوەدی دکن کو ژ تەڤگەرا خاچا سۆر و ھەیڤا سۆر خزمەتێ وەردگرن، د ئێریشەکە ئەولەھیا سایبێرێ یا دژوار دا تێک چوونە. خاچا سۆر ئا ئاڤووسترالیایێ ڤێ بنگەھا دانەیان بۆ بەرنامەیێن مە یێن RFL و چاڤدێریا بنچاڤکرنێ ب کار تینە. ئەم ھین نزانن کا تایبەتیا زانیاریێن کو ژ ھێلا خاچا سۆر ئا ئاڤووسترالیایێ ڤە ھاتنە ناڤا بنگەھا دانەیان کەتنە بن باندۆرێ یان نا. تیمێن خاچا سۆر و ھەیڤا سۆر ل سەرانسەرێ جیھانێ بنگەھا دانەیان ب کار تینن، لێبەلێ زانیاریێن کو د بنگەھا دانەیان دا ھاتنە زەخیرەکرن ژ ھەر دۆزەکە کو ئەم ل سەر خەبتینە، ژ ھەر وەلاتەکی تێن.

زانیاریێن کو وە دانە خاچا سۆر ئا ئاڤووسترالیایێ دبە کو د کەتبن ناڤا بنگەھا دانەیان. ئەڤ پێڤاژۆیەکە ناڤخوەیی یا ئستانداردە کو پێ ئەولە ببە زانیاری ل جھەکی تێن خوەدیکرن، و ئەم دشێن ب ھەڤکارێن خوە یێن ل وەلاتێن دن را تێکلی دایینن دەما کو ئەم ھەول ددن کو مرۆڤەکی دەلال ئێ وندا پەیدا بکن.

دبە کو د ڤان زانیاریان دا ناڤێ وە، ھوورگولیێن تێکلیا وە، زانیاریێن سەر شەرت و مەرجێن کەسێ وە یێ دەلال و وندا، و ناڤ و ھوورگولیێن تێکلیێ یێن خزمێن کو وە ژ مە رە گۆتنە، ئان زانیاریێن سەر شەرت و مەرجێن بنچاڤکرنا وە و فکارێن کو وە ئانینە زمان. د وێ ھەمی بەلگەیێن کو د دەما برێڤەبرنا دۆزا وە دا دانە مە ھەنە، کو دبە بەلگەیێن ناسنامەیێ، فۆرمێن وەرگرتنێ، بەلگەیێن ئەرێکرنا بنچاڤبوونێ ژ ICRC، پەیامێن خاچا سۆر ئێن کو د ناڤبەرا ئەندامێن مالباتێ دا ھاتنە گوھەزتن، و وێنە تێ دە بن.

ئەم ئەرێ دکن کو نوکه تو نیشانەیەک تونەیە کو زانیاریێن وە یێن کەسانە ھاتنە ژێبرن ئان دەستوەردانکرن. زێدەتر، مە تو دەلیلەک سەر نەباش بکارانین یان ئەشکەرەکرنا گشتی یا ڤان دانەیان پەیدا نەکریە. ئەڤ د بن چاڤدێریا نێزیک دا دمینە، و ئەگەر ئەڤ ھەلوەست بگوھەرە ئەمێ وە ئاگاھدار بکەن.

بۆ بەرسڤدانا ڤێ روودانێ چ ھاتیە کرن؟

گاڤا کو ICRC ب بوویەرێ حەسیا، وێ سێرڤێرێن کو کەتنە بن خەتەرێ ئۆفلاین کر. ئەڤ تێ وێ واتەیێ کو ئەم نوکه نەشێن خوە بگھینن تو زانیاریێن دۆزێ یان ژی ل سەر تو دۆزان بخەبتن.

ICRC نوکه د پێڤاژۆیا دەستنیشانکرنا چارەسەریێن دەمکورت دا یە دا کو تیمێن خاچا سۆر و ھەیڤا سۆر ل چارئالیێ جیھانێ بشێن پێشکێشکرنا خزمەتێن مرۆڤدۆستانە ژ بۆ مرۆڤێن کو کەتنە بن باندۆرا ڤێ بوویەرێ بەردەوام بکن.

ب ئاوایێ جودا، خاچا سۆر ئا ئاڤووسترالیایێ ڤەکۆلینەکە سەربخوەیا پەرگال و خزمەتێن خوەجھی پێک تینە دا کو ئەو ئەولە بمینن.

ب ھەڤ رە، ئەم دخەبتن کو پشتگریێ بدن مشتەریێن کو ئحتمالە کەتبن بن باندۆرێ و پەرگالان بێتر خورت بکەن دا کو پێشی ل دوبارەبوونا بوویەرەکە وسا بگرن.

چما ئەم ب وە رە تێکلیێ داتینن؟

ئەم ب وە رە تێکلیێ داتینن ژ بەر کو مە ب وە رە تێکلداری یەک ئان چەند ژ خزمەتێن ژێرین دا خەبتینە:

• پەیداکرنا ئەندامەکی مالباتێ یێ کو د ئەنجاما شەر، کارەسات ئان کۆچبەریێ دا وندا بوویە.

• شاندنا پەیامان ژ خزمەکی خوە را کو رێیێن دن ئێن پێوەندیێ لێ تونەیە.

• پێحەسینا رفاھا خزمەکی ل دەرڤەیی وەلێت کو ھوون نەشێن خوە بگھینن وی.

• داخوازکرنا بەلگەیان سەر کەسەکی.

• چاڤدێریا شەرت و مەرجێن ناڤەندێن بنچاڤکرنێ یێن کۆچبەران.

د ئەنجاما بوویەرێ دا، دبە کو ھن زانیاریێن کو د ڤێ پێڤاژۆیێ دا ژ ھێلا وە یان دەلالێن وە ڤە ھاتنە دایین کەتبن بن باندۆرێ. ژ کەرەما خوە ب ھەر کەسێن خوە یێن دەلال رە کو دبە کەتبن بن باندۆرا ڤێ یەکێ و ھایا وان ژێ تونەبە قسه بکەن.

بنگەھا دانەیان ئا RFL چیە؟

خاچا سۆر ئا ئاڤووسترالیایێ و جڤاکێن دن نەتەوەیی یێن خاچا سۆر و ھەیڤا سۆر ل چارئالیێ جیھانێ بنگەھا دانەیانا RFL ب کار تینن دا کو:

• ئاریکاریێ بدن جھێ کەسێن وندا پەیدا بکن.

• ل بارا دۆزێن ل RFL دا، د ناڤ دا پەیامێن کو ب خزمێن وە رە ل وەلاتەکی دن رە ھاتنە ڤەگوھەزتن، زانیاریان ب پار ڤە و زەخیرە بکن.

• پرسگرێکێن مرۆڤدۆستانە یێن کو ژ ھێلا کەسێن د بنچاڤگەھێن کۆچبەریێ دا ژ مە رە ھاتنە گۆتن تۆمار بکن.

• تێکلیێن ب کەسێن ل بنچاڤگەھێن کۆچبەریێ رە زەخیرە بکن.

• زانیاریێن سەر لێڤەگەرێن کو مە سەر پشتگرییا ژ بۆ وە و مالباتا وە کرنە (کو ب وە رە ھاتنە گۆتووبێژکرن) تۆمار بکن.

بنگەھا دانەیان ئا RFL ل ژێنێڤێیە و ICRC وێ ب رێ ڤە دبە.

چما زانیاریێن وە یێن کەسانە ل بال ICRC ھەنە؟

گرێدانێن ڤەگەراندنا مالباتێ (RFL) خزمەتەکە جیھانییە کو ل وەلاتێن چارئالیێ جیھانێ تێ کرن. جڤاکێن خاچا سۆر و ھەیڤا سۆر، تەڤی خاچا سۆر ئا ئاڤووسترالیایێ، پەرگالەکە ئانلاین ب کار تینن دا کو زانیاریێن ل بارا دۆزێن RFL دە زەخیرە بکن. ئەم ڤێ یەکێ دکن دا کو زانیاری ل جھەکی ئەولەھ وەرن زەخیرەکرن، و ئەم بشێن ب ھەڤکارێن خوە یێن خاچا سۆر ئێن ل وەلاتێن دن رە تێکلیێ دایینن دەما کو ئەم ھەول ددەن کو کەسەکی دەلال ئێ وندا پەیدا بکن. 

ئەم ڤێ پەرگالێ دەما کو پشتگریێ ددن کەسێن د بنچاڤگەھێن کۆچبەران دە ژی ب کار تینن.

کیژان زانیاریێن وە یێن کەسانە کەتنە بن باندۆرا ڤێ بوویەرێ؟

سێرڤێرێن ICRC کو بنگەھا دانەیان ئا RFL و پەرگالێن پێوەندیدار تێ دە نە کەتنە بن خەتەرێ. ھەکێر د ھوندرێ پەرگالێ دە بوون و شیانه زانیاریان کۆپی بکن و بشینن دەرڤە. ئەم ھین نزانن کا زانیاریێن کو ژ ھێلا خاچا سۆر ئا ئاڤووسترالیایێ ڤە ھاتنە ناڤا بنگەھا دانەیان ئا RFL ب تایبەتی کەتنە بن باندۆرێ یان نا. زانیاریێن کو دبە کو کەتبن بن باندۆرێ ئەڤن، نامە و تۆمارێن د دەربارێ دۆزا وە دە، تەڤی ھوورگلیێن پێوەندیا کەسێن حەزکریێن وە، ئەگەر ئەڤ ب دۆزا وە رە تێکلدار بە. ھەیا کو ئەم دزانن ئەڤ زانیاری ھەیا نوکه نە ھاتنە وەشاندن و نە ژی بازرگانی پێ ھاتیە کرن، و ئەم ڤێ یەکێ ژ نێزیک ڤە دشۆپینن.

ھوون دشێن چ گاڤێن ھەمەتەتیێ باڤێژن دا کو خوە و زانیاریێن خوە یێن کەسانە بپارێزن؟

ئەگەر دبە کو ئالیەکی سێیەم خوە بگھینە زانیاریێن پێوەندیا وە، گرینگە کو:

•     رەمزان بگوھەرینن – ئەگەر وە بەرێ ئەڤ یەک نەکریە رەمزێن خوە یێن ئۆنلاین بگوھەرن. ئەگەر وە رەمزێن حەسابێن دن ب ئی-نامەیێ ژ خوە رە شاندبن، ڤان ژی بگوھەرن. ناڤەندا ئەولەھیا سایبێرێ یا ئاڤووسترالیایێ سەر دانینا رەمزێن باش رێبەرنامەیەک ئامادە کریە.

•     ھەمەتە بکن - ئەگەر ھوون ژ ناڤنیشانا مالپەرێ گومانبارن، ب پێکھینەرێ خزمەتێن خوە رە تێکلیێ دایینن دا کو ھوون پشتراست ببن دکەڤن رووپەلا راست. ھوورگلیێن تێکەتنا خوە نەدن.

• پاراستنێن زێدە چالاک بکن - ژ بۆ حەسابێن خوە یێن ئۆنلاین ھەر دەرا ممکن بە، ئەرێکرنا چەند-فاکتۆری ساز بکن و پشتراست بن کو ھوون نەرمالاڤا دژە-ڤیروسێ یا نووژەن ل سەر ھەر ئاموورەکە کو ب کار تینن ژ بۆ گھیشتنا حەسابێن ئۆنلاین ساز بکن.

• گرێدانکان کۆنترۆل بکن - گاڤا کو ل سەر مالپەرەکە کو پێباوەریێن تێکەتنا وە دپرسە، تشتێ کو ژێ رە تێ گۆتن Uniform Resource Locator یان URL بنڤیسن. ئەڤ د بارکا ناڤنیشانا لێگەرۆکا وەیا وێبێ دە جھ دگرە و ب گەلەمپەری ب https:// دەست پێ دکەت.

• ڤەگوھەزتنا تێلەفۆنێن دەستان - ژ بۆ ھلگرێن تێلەفۆنێن دەستان ھشیار بمینن یێن کو دەستنیشان دکن تێلەفۆنا وە ئێدی ب تۆرێ ڤە گرێدایی نینە وەختا کو ئەڤ نە ئاسایی بە، یان وە فەرمان نەدایە ھلگرا تێلەفۆنا خوەیا دەستان کو پێوەندیێ بقەدینە. ل کو دەرێ ئەڤ یەک رووبدە، ئەم پێشنیار دکن کو دەملدەست پرسگرێکێ ژ ھلگرێ تێلەفۆنا خوەیا دەستان رە راگھینن.

• ل رێبەرنامەیا Scamwatch بنێرن - دبە کو ھوون بخوازن ل رێبەرنامەیا Scamwatch یا کۆمیسیۆنا پێشبازی و مەسرەفڤانان ئا ئاڤووسترالیایێیا سەر پاراستنا خوە ھەمبەری خاپاندنێ بنێرن.

بۆ رێبەرنامەیێن زۆرتر ل بارا پاراستنا ناسنامەیا خوە دە، دبە کو ھوون بخوازن سەردانا رووپەلا رێبەرنامەیێ یا ناڤەندا ئەولەھیا سایبێرێ یا ئاڤووسترالیایێ بکن.

ئەم ھین ژی د پێڤاژۆیەکە بالدار ئا تێگھیشتنا تەڤاھی قادا بوویەرێ و ئاوایێ کو مشتەریێن مە کەتبن بن باندۆرێ رە دەرباس دبن. ئەم خوەدان سۆزن ھەما کو زانیاریێن تێکلدار دەردکەڤن ھۆلێ، د ناڤ دە تەوسیەیێن نووبوویی یێن سەر گاڤێن ھەمەتەبوونێ کو ھوون دشێن باڤێژن، نووڤەکرنەکە دی بدن وە.

ئەگەر ھوون تەنگاھیێ دکشینن، ئەم تەوسیە دکن کو ھوون شیرەتێن تەندورستیێ ژ پسپۆرەکی تەندورستیێ یێ تۆمارکری کو ھوون ناس دکن و لێ پێ باوەرن بگەرن.

ل کو ھوون دشێن پشتەڤانیا زێدە وەرگرن؟

پشتگریەکە زێدە ژ بۆ وە و حەزکریێن وە ھەیە، دا کو ژ وە رە ببە ئالیکار کو ھوون ھەر پرس ئان فکارێن ل سەر ڤێ زانیاری و بوویەرێ ھەبن چارەسەر بکە. د ناڤ دە ئەڤ ھەنە:

خاچا سۆر ئا ئاڤووسترالیایێ

ھوون دشێن ب ھەژمارێن تێلەفۆنێ یێن کو ل ژۆر ھاتنە دەستنیشانکرن ب خەتا مەیا ھۆتلاین رە تەلەفۆن بکن.

ژ کەرەما خوە بۆ نووڤەکرنێن رۆژێن پێش ل ڤێ مالپەرێ ژی بنێرن.

ئایدی کێیر IDCARE

ئەگەر ھوون ژ ئحتمالا نەباش بکارانینا زانیاریێن خوە یێن کەسانە ب فکارن، مە پشتگریا بەلاش ژ IDCARE، خزمەتا ناسنامەیا نەتەوەیی یا جڤاتا ئەولەھیا سایبێرێ یا ئاڤووسترالیایێ پێک ئانیە.

ژ کەرەما خوە ئەگەر فکارێن وە یێن ئەولەھیا ناسنامەیێ یێن بەرفرەھ ھەبن، ب رێیا فۆرما مالپەرا ئالیکاریێ یا IDCARE ب رێڤەبرەکی دۆزا IDCARE تێکلدار بن.

وەکی شوونگر، ھوون دشێن بۆ زانیاری و چاڤکانیێن پرتر سەر پاراستنا زانیاریێن خوە یێن کەسانە بچن ناڤەندا ھینبوونێ یا IDCARE. خزمەتێن IDCARE دشێن ب پێکانینا کۆدا لێڤەگەرێ RCA-ID22 وەرن دەست دەما کو فۆرما وێبێ یا "ئالیکاریێ بستینە" تژی بکن یان ژی تێلەفۆن بکن بۆ:

1800 595 160

بژیشکێ موقاتەیا تەندورستیا وە

ئەگەر ھوون تەنگاھیێ دکشینن، ئەم تەوسیە دکن کو ھوون شیرەتان ژ پسپۆرەکی تەندورستیێ یێ تۆمارکری کو ھوون ناس دکن و لێ پێ باوەرن بگەرن. گاڤا کو ھوون بژیژکێ خوە یێ تەندورستیێ یێ گەلەمپەری ببینن، ئەوێ بنرخینە کا پێدڤیا وە ب چ ئاریکاریێ ھەیە.

بۆ زانیاریێن زۆرتر سەر ڤێیا کو ئەڤ رێخستن چاوا دشێن پشتگریێ بدن وە و حەزکریێن وە ژ کەرەما خوە سەری ل ئی-نامەیا مە بدن.